Amerikaans beleid onder Donald Trump raakt Nederlandse wetenschap

Het recente beleid van de Amerikaanse president Donald Trump heeft merkbare gevolgen voor de Nederlandse academische wereld. Uit een enquête onder meer dan 200 onderzoekers aan vrijwel alle universiteiten in Nederland blijkt dat vooral financiering, toegang tot gegevens en internationale samenwerking onder druk staan.

Onderzoeksgeld uit VS droogt op

Ongeveer een derde van de ondervraagde wetenschappers geeft aan directe hinder te ondervinden. Zo zijn sommige onderzoeksprojecten stilgevallen doordat Amerikaanse subsidies plots zijn stopgezet. Een voorbeeld is viroloog Marion Koopmans, die twee onderzoeken naar infectieziekten moest onderbreken nadat financiering vanuit het prestigieuze National Institutes of Health (NIH) werd ingetrokken.

Belangrijke data verdwijnen

Niet alleen het geld vormt een probleem; ook cruciale datasets verdwijnen of worden niet langer bijgehouden. Amerikaanse instellingen zoals het National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) en het Demographic and Health Surveys-programma (DHS) beperken de toegang tot hun informatie. Voor Nederlandse onderzoekers heeft dit directe gevolgen, bijvoorbeeld bij het analyseren van hiv-bestrijding of klimaatverandering.

Samenwerking onder druk

Door de onzekerheid over Amerikaans beleid en financiering worden ook wetenschappelijke samenwerkingen met Amerikaanse collega’s moeilijker. Conferenties worden afgezegd, gezamenlijke projecten bevroren en wetenschappelijke uitwisseling loopt vertraging op. Hierdoor wordt het lastiger om internationaal onderzoek op hoog niveau te blijven uitvoeren.

Nederlandse reactie nog beperkt

Universiteiten in Nederland reageren vooralsnog voorzichtig. Enkele instellingen organiseren bijeenkomsten of stellen contactpersonen aan, maar een landelijke strategie ontbreekt. Wetenschappers nemen daarom zelf initiatief. Ze zoeken nieuwe financieringsbronnen, werken samen met andere landen en zorgen voor digitale back-ups van bedreigde datasets.

Noodzaak voor actie

Volgens Sicco de Knecht, directeur van het Nationaal Expertisecentrum Wetenschap en Samenleving, is het duidelijk dat de academische wereld zich moet aanpassen aan de nieuwe realiteit. De tijd dat de Verenigde Staten vanzelfsprekend de motor van wetenschappelijke vooruitgang waren, lijkt voorbij. Europese landen zullen meer moeten samenwerken om hun onderzoekspositie te behouden.

Lees ook Mark Rutte bezoekt Trump op een lastig moment