'Togadriehoek' in Amsterdam luidt de alarmbel: de rechtsstaat staat steeds meer onder druk

Het geven van commentaar op rechtelijke uitspraken, advocaten die met de acties van hun cliënten worden geassocieerd, en online bedreigingen: de zogenaamde togadriehoek in Amsterdam uit ernstige bezorgdheid over de verzwakking van de rechtsstaat. "Als er aan de fundamenten van de rechtsstaat wordt getornd, kan deze uiteindelijke in elkaar vallen."

Zorg over afkalving van de rechtsstaat

De hoofdofficier van justitie, de president van de rechtbank Amsterdam en de deken van de orde van advocaten uiten gezamenlijk in De Telegraaf hun grote bezorgdheid over de staat van rechtsstaat. Het komt niet vaak voor dat deze drie sectoren samen optrekken. Maar alle drie constateren ze dat het systeem, waarvan zij de balans moeten bewaken, steeds verder verzwakt wordt.

"De bedreiging komt uit verschillende hoeken," aldus Jacqueline Schaap, de deken van de orde van advocaten, in gesprek met de NOS. "Vanuit de politiek, de media of van de mensen die zich publiekelijk uiten." De driehoek merkt op dat rechtelijke uitspraken tegenwoordig vaak worden neergezet als 'slechts een mening'. Schaap stelt dat dit het vertrouwen in de instellingen van de rechtsstaat ondermijnt.

Schaap merkt op dat de rechtsstaat vroeger als vanzelfsprekend werd beschouwd, maar dat de instituties nu steeds minder erkend worden. "Menen stappen niet meer naar de rechter om te achterhalen wie er gelijk heeft, maar om bevestigd te krijgen dat zij gelijk hebben. En ze accepteren een uitspraak niet zomaar meer."

Online gedrag

Het is niet alleen een boodschap uit Amsterdam. De driehoek constateert dat dit soort dreigingen en intimidatie overal in het land voorkomt. "We horen dit geluid overal. We voelden dat het nu tijd was om alarm te slaan. Het artikel was voorbereid, maar wat er vorige week gebeurde, was de laatste druppel.

De rechtbank in Amsterdam besloot toen dat de islamitische predikers, die door ministers Van Weel en Faber werden verbannen, alsnog mochten spreken, omdat de ministers hun besluit niet voldoende hadden onderbouwd. Daarna werden persoonlijke gegevens van een rechter en zijn partner gepubliceerd op sociale media. De rechtbank diende een klacht in wegens online intimidatie.

Waarschuwing voor de ondermijning van de rechtsstaat

Schaap geeft aan dat het natuurlijk mogelijk is om het niet eens te zijn met een rechterlijke uitspraak en daar je mening over te uiten. "Het gaat echter om de wijze waarop dat gebeurt. Focus op de uitspraak zelf, niet op de persoon die deze doet."

De driehoek waarschuwt dat rechters door deze situatie niet langer vrij en onpartijdig kunnen oordelen. Ook advocaten, die soms worden gelijkgesteld aan de handelingen van hun cliënt, kunnen op deze manier hun werk niet meer uitvoeren.

"In de landen om ons heen zien we welke gevolgen dit kan hebben: corruptie, discriminatie en intimidatie. In een rechtsstaat zijn er regels waaraan iedereen zich moet houden, inclusief de overheid. Dat beschermt ons tegen het recht van de machtigste, de rijkste of degene die het luidst roept."

De Amsterdamse driehoek beschouwt het beschermen van de rechtsstaat als een gezamenlijke verantwoordelijkheid en hoopt dat deze oproep leidt tot een breed gesprek. "Bekijk eerst de feiten voordat je iets zegt. Lees je eens in. Schreeuw niet direct dat het onzin is of dat een rechter of advocaat het verkeerd doet. Je woorden kunnen gevolgen met zich meebrengen."

Lees hier meer actueel nieuws!