Hoe je zintuigen je wereld vormen: meer dan alleen zien en horen

Zintuigen zijn onze toegangspoorten tot de wereld. Ze zorgen ervoor dat we informatie uit onze omgeving kunnen waarnemen en erop kunnen reageren. Vaak denken we aan vijf zintuigen: zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Maar wetenschappers zijn het er al lang over eens dat we meer dan vijf zintuigen hebben. Sommige tellingen komen zelfs uit op tien of meer.

De klassieke vijf zintuigen

Zien (visus): via je ogen vang je licht en kleuren op. Je hersenen zetten deze signalen om in beelden. Het netvlies in je oog bevat kegeltjes (voor kleur) en staafjes (voor licht en donker).

Horen (auditie): je oren vangen geluidsgolven op die door het trommelvlies en gehoorbeentjes worden doorgegeven aan het slakkenhuis. Van daaruit gaan elektrische signalen naar je hersenen.

Ruiken (olfactie): je reukzintuig zit in je neus. Hier worden geurmoleculen opgevangen en doorgestuurd naar je hersenen. Wist je dat geur sterk gekoppeld is aan herinneringen?

Proeven (gustatie): je tong bevat smaakpapillen die vijf basissmaken kunnen onderscheiden: zoet, zuur, zout, bitter en umami. Geur speelt hier ook een grote rol in.

Voelen (tastzin): via je huid neem je druk, temperatuur, pijn en trillingen waar. Je tastzin helpt je bijvoorbeeld te weten of iets heet of scherp is.

Naast deze vijf zijn er nog andere zintuigen die net zo belangrijk zijn, al staan ze minder in de spotlight:

• Evenwichtsgevoel (vestibulair systeem): in je binnenoor zit het evenwichtsorgaan dat registreert hoe je hoofd beweegt en of je rechtop staat.
• Pijnzin (nociceptie): je lichaam heeft speciale receptoren om pijn waar te nemen. Zonder dit zintuig zou je ernstige verwondingen kunnen oplopen zonder het te merken.
• Temperatuurgevoel (thermoceptie): los van aanraking voel je ook temperatuurwisselingen, via specifieke receptoren in je huid.
• Proprioceptie: dit is je ‘bewegingsgevoel’. Het vertelt je waar je ledematen zich bevinden, zelfs als je je ogen dicht hebt. Bijvoorbeeld: je weet precies waar je hand is terwijl je iets uit je zak pakt.

Waarom zintuigen zo belangrijk zijn

Zonder zintuigen zouden we onze omgeving niet begrijpen of ermee kunnen communiceren. Ze vormen de basis van hoe we leren, ons veilig voelen, herinneringen opslaan en keuzes maken. Mensen met een zintuiglijke beperking leren vaak op indrukwekkende wijze andere zintuigen te versterken om te compenseren.

Lees ook Jongeren willen geen 9-tot-5 meer: de opkomst van de flexwerker generatie