Nieuw onderzoek: gordelroosvaccin kan risico op dementie verlagen

Uit onderzoek van de universiteit van Stanford blijkt dat een vaccin tegen gordelroos misschien meer doet dan alleen huiduitslag voorkomen. Mensen die dit vaccin kregen, bleken namelijk 20 procent minder kans te hebben op dementie. De bevindingen zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Vergelijking tussen twee groepen ouderen

De onderzoekers bekeken medische gegevens van 280.000 ouderen uit Wales. Ze kozen deze groep omdat in Wales een duidelijke scheidslijn bestaat: mensen die voor 1 september 1933 zijn geboren, hadden géén recht op het vaccin. Degenen die erna zijn geboren, kregen het vaccin wél aangeboden sinds 2013. De mensen in het onderzoek waren toen tussen de 71 en 88 jaar oud en hadden op dat moment geen dementie.

Door deze twee groepen te vergelijken, konden onderzoekers kijken of er verschillen waren in het ontstaan van dementie. En dat bleek er te zijn: mensen die het vaccin kregen, werden minder vaak dement in de zeven jaar daarna.

Mogelijk door ontstekingsremmende werking

De precieze reden waarom het vaccin beschermt tegen dementie is nog niet helemaal duidelijk. Maar onderzoekers denken dat het komt, doordat het immuunsysteem minder ontstekingsreacties krijgt na de vaccinatie. Langdurige ontstekingen worden namelijk vaker gelinkt aan hersenziektes zoals dementie. Meer onderzoek is nog nodig om dit verder uit te zoeken.

Sterke aanwijzingen, maar nog geen harde conclusie

Volgens de onderzoekers is dit de eerste keer dat er zó'n duidelijk verband is gevonden tussen het vaccin en een lager risico op dementie. Eerdere studies zagen wel iets soortgelijks, maar niet zo sterk. Toch waarschuwen de wetenschappers: het is nog te vroeg om te zeggen dat het vaccin dementie echt voorkomt. Het effect op de lange termijn moet nog worden onderzocht.

Gordelroos is een pijnlijke huidziekte die vooral bij oudere mensen voorkomt. Het wordt veroorzaakt door hetzelfde virus als waterpokken. Als je ooit waterpokken hebt gehad, blijft dat virus in je lichaam zitten. Later kan het opnieuw actief worden en dan krijg je gordelroos, vaak met jeuk en pijnlijke blaasjes, meestal rond de buik of rug.

Gordelroosvaccin zit niet in het standaard prikprogramma

In Nederland zit het gordelroosvaccin nog niet in het Rijksvaccinatieprogramma. Wie het wil krijgen, moet daarvoor zelf contact opnemen met de huisarts of een vaccinatiecentrum. Dat staat ook op de website van het RIVM.

Dementie groeit uit tot een groot probleem

Dementie is een ziekte die in Nederland veel voorkomt. Eén op de vijf mensen krijgt ermee te maken, en bij vrouwen is dat zelfs één op de drie. Dat komt vooral doordat vrouwen gemiddeld ouder worden. De ziekte is niet alleen zwaar voor de patiënt, maar ook voor familie én de zorg.

Dementie is op dit moment de grootste doodsoorzaak in Nederland. In 2023 overleden ruim 17.000 mensen aan de gevolgen ervan. Daarnaast is het ook de duurste ziekte voor ons zorgsysteem. In 2019 kostte dementiezorg al meer dan 10 miljard euro, en dat bedrag zal naar verwachting stijgen tot ruim 15 miljard in 2040. Door de vergrijzing wordt het probleem alleen maar groter.

Hoewel het onderzoek nog niet definitief bewijst dat het vaccin dementie voorkomt, zijn de eerste resultaten wel veelbelovend. Als vervolgstudies dit bevestigen, zou een simpel prikje op latere leeftijd kunnen helpen om het risico op een ernstige hersenziekte flink te verlagen. En dat zou voor veel mensen een groot verschil kunnen maken.

Lees ook Aantal mazelenbesmettingen in Nederland stijgt snel