Aantal mazelenbesmettingen in Nederland stijgt snel

Er is een flinke stijging in mazelenbesmetting. Het aantal mensen in Nederland dat mazelen heeft opgelopen, groeit snel. In de afgelopen twee weken kwamen er 45 nieuwe gevallen bij, waardoor het totaal nu op 108 staat. Dit is bijna twee keer zoveel als in dezelfde periode in 2024, toen er eind maart 55 besmettingen waren. Vorig jaar werd pas in juni de grens van 100 gevallen bereikt.

Wat is een mazelenbesmetting?

Mazelen is een zeer besmettelijke infectieziekte die wordt veroorzaakt door het mazelenvirus (Morbillivirus). De ziekte verspreidt zich via kleine druppeltjes in de lucht die vrijkomen wanneer een besmet persoon hoest, niest of spreekt. Mensen kunnen het virus inademen of besmet raken door oppervlakken aan te raken waarop het virus aanwezig is en daarna hun mond, neus of ogen aan te raken.

Symptomen van mazelen

De eerste symptomen van mazelen verschijnen meestal 7 tot 14 dagen na blootstelling en lijken op een verkoudheid of griep:

• Hoge koorts (tot 40°C)
• Droge hoest
• Loopneus en verstopte neus
• Rode, waterige ogen (conjunctivitis)
• Witte vlekjes in de mond (Koplik-vlekjes, een typisch kenmerk van mazelen)

Na enkele dagen ontwikkelt zich een roodachtige huiduitslag, die begint op het gezicht en zich snel verspreidt naar de rest van het lichaam.

Geen landelijke uitbraak, wel besmettingsclusters

Volgens het RIVM is er geen sprake van een landelijke epidemie, maar zijn er wel meerdere plekken waar groepen besmettingen zijn vastgesteld. Op vier basisscholen, verspreid over Amsterdam, Rotterdam-Rijnmond, Haaglanden en Brabant-Zuidoost, zijn meerdere kinderen ziek geworden.

Veel besmettingen zijn terug te leiden naar het buitenland. Zo raakten minstens zeventien mensen besmet in Marokko, waar op dit moment een grote uitbraak is. Ook drie gevallen zijn afkomstig uit Roemenië, waar de mazelen zich ook snel verspreiden. In Marokko zijn inmiddels tienduizenden mensen ziek geworden en zijn er meer dan honderd sterfgevallen gemeld, aldus het RIVM.

Complicaties van mazelen

Mazelen is niet alleen een kinderziekte, maar kan ernstige complicaties veroorzaken, vooral bij jonge kinderen, zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Mogelijke complicaties zijn:

• Oorontsteking, wat kan leiden tot blijvend gehoorverlies
• Longontsteking (pneumonie), een veelvoorkomende doodsoorzaak bij mazelen
• Hersenontsteking (encefalitis), die blijvende hersenschade kan veroorzaken
• SSPE (subacute scleroserende panencefalitis), een zeldzame, maar dodelijke herseninfectie die jaren na een mazeleninfectie kan ontstaan

Daling van vaccinatiegraad als oorzaak

In de afgelopen jaren waren er weinig gevallen van mazelen in Nederland. In 2022 en 2023 waren er respectievelijk zes en zeven meldingen. Vorig jaar liep dit aantal echter op tot 202. Het RIVM en de GGD’s zien een verband tussen deze stijging en de dalende vaccinatiegraad in Nederland.

Extra inzet op vaccinatievoorlichting

Mazelen kan worden voorkomen door vaccinatie. In Nederland maakt het BMR-vaccin (bof, mazelen, rodehond) deel uit van het Rijksvaccinatieprogramma. Kinderen krijgen de eerste prik bij 14 maanden en een herhalingsprik rond 9 jaar.

Het vaccin is zeer effectief:

• Eén dosis beschermt ongeveer 95% van de gevaccineerden.
• Twee doses bieden bijna 99% bescherming voor het leven.

Omdat mazelen extreem besmettelijk is, is een vaccinatiegraad van 95% of hoger nodig om groepsimmuniteit te behouden en grootschalige uitbraken te voorkomen.

Staatssecretaris Karremans van Volksgezondheid wil het aantal vaccinaties verhogen door betere informatie te geven, vooral in wijken waar de vaccinatiegraad laag is. Hij vindt het belangrijk dat ouders gemakkelijk toegang hebben tot betrouwbare informatie over inentingen en de bescherming die ze bieden. Karremans noemt het zorgwekkend dat een ziekte als mazelen in 2025 weer vaker voorkomt. “We mogen de vooruitgang in de medische wetenschap niet zomaar verspelen,” zegt hij.

Grootste uitbraak was in 2013-2014

Het RIVM benadrukt dat kleine uitbraken van mazelen in Nederland vaker voorkomen, maar dat de laatste grote epidemie in 2013-2014 was. Toen meldden 2700 mensen zich bij de huisarts met mazelen, maar het werkelijke aantal besmettingen lag waarschijnlijk veel hoger. De ziekte verspreidde zich destijds vooral in gemeenten met een lage vaccinatiegraad.

De overheid hoopt met gerichte maatregelen en een hogere vaccinatiegraad verdere verspreiding van de mazelen in Nederland te voorkomen.

Lees ook Waarschuwing voor gevaarlijke nep-pijnstillers na sterfgeval