Fietshelm niet populair, maar daar komt misschien verandering in

Nederland staat bekend als hét fietsland van de wereld. Overal zie je mensen op de fiets. Maar wat je bijna nooit ziet, is een Nederlander met een fietshelm op. Veel mensen vinden een helm onhandig, lelijk of gewoon niet prettig zitten. Toch wil de overheid daar verandering in brengen.

Zorgen om groeiend aantal ongelukken

Minister Madlener van Infrastructuur wil dat meer mensen uit zichzelf kiezen voor een helm. Dat is niet voor niets: elk jaar belanden tienduizenden mensen op de spoedeisende hulp na een fietsongeval. In 2023 ging het om zo’n 74.300 slachtoffers, waarvan bijna 49.000 met serieus letsel. Dat aantal stijgt elk jaar.

Daarom is vandaag de campagne "zet 'm op" gestart. Het doel: mensen vrijwillig een fietshelm laten dragen, vooral in risicosituaties. Volgens gedragswetenschapper Inge Merkelbach van de Erasmus Universiteit is dat mogelijk, maar het zal wel tijd kosten.

Hersenschade komt vaker voor dan je denkt

Volgens spoedarts David Baden van het Diakonessenhuis in Utrecht zijn de verwondingen vaak ernstiger dan mensen denken. Bijna de helft van de slachtoffers heeft een botbreuk. Daarnaast loopt 13 procent licht hersenletsel op en bij 4 procent is er sprake van zware hersen- of schedelschade.

Fietshelm is niet geliefd

De overheid wil dat binnen tien jaar minstens 25 procent van de Nederlanders een helm draagt. Nu doet slechts 4 procent dat. Dat wordt nog een uitdaging, zegt Merkelbach. Nederlanders zijn gewend om zonder helm te fietsen. En als iets als ongemakkelijk of raar wordt gezien, is de kans klein dat mensen het uit zichzelf doen.

Een helm kopen, dragen en ook nog opvallen omdat bijna niemand anders er één op heeft, maakt het extra lastig. Mensen willen zich meestal niet anders gedragen dan de rest.

Hoe maak je de helm aantrekkelijk?

Om mensen over te halen een helm te proberen, komen er op verschillende plekken in het land acties waarbij je een helm kunt passen of testen. Ook wordt er gewerkt aan een mooier design en komen er kortingsacties om het aantrekkelijker te maken.

De campagne richt zich vooral op ouders van jonge kinderen, oudere fietsers en forenzen. Mensen boven de 55 vormen namelijk een groot deel van de slachtoffers die op de spoedeisende hulp belanden, vooral door ongevallen met e-bikes. Ouderen hebben vaak minder spierkracht en reageren wat langzamer, terwijl elektrische fietsen juist sneller gaan.

Ook jonge kinderen tot elf jaar raken geregeld gewond. Zij zijn nog niet zo ervaren en vinden het lastig om gevaar goed in te schatten. Volgens arts Baden is dat een belangrijke reden om juist bij deze groep al vroeg met helmgebruik te beginnen.

Jong geleerd is oud gedaan

Gedragswetenschapper Merkelbach vindt het slim om de helm te promoten bij kinderen die net leren fietsen. Voor deze groep is het makkelijker om een nieuwe gewoonte aan te leren, omdat ze nog geen vaste fietsroutine hebben.

Helm op straat nog nauwelijks te zien

In een stad als Utrecht, waar fietsen de normaalste zaak van de wereld is, zie je nog steeds nauwelijks mensen met een helm. Zelfs ouderen en jonge kinderen fietsen gewoon zonder. Willem (63), die onderweg is op een ov-fiets, zegt dat hij er soms over nadenkt. Maar hij gebruikt alleen een helm als hij gaat mountainbiken.

Lees ook Positieve ontwikkeling voor het Tempelplein in Sittard